Sağlam sülalesinin bilinen en eski atası Salih Efendi'dir. Salih Efendi ile akrabalarından bir grup 1860’lı yıllarda yaklaşık 150 yıl önce Ankara taraflarından Eskil'e gelirler.
Hacı Muttullah Sağlam
Burada ilk olarak Kaputaş (Taşkapu) yaylasına yerleşirler. Bir süre sonra Salih Efendi dışında Eskil'e gelen diğer kişiler geldikleri yere geri dönerler. Yalnız Salih Efendi Eskil'de kalır. ( Bir başka rivayete göre ise; Eskil'e ilk gelen Salih Efendi değil onun babasıdır. Salih Efendi Eskil'de doğmuştur.) Salih Efendi dindar bir kişiliğe sahip bir kişiymiş. Daha sonra Salih Efendi burada Fatmana (Fadimana) isimli bir kadınla evlenmiş. Bu sırada o dönemde Çokum yaylasının yerlileri olan Gök sülalesi ile de akrabalık kurar ve ilk olarak yerleştikleri Kapıtaş yaylasından Çokum yaylasına taşınır. Fadimana nine ile olan evliliğinden bugün Eskil merkez ve Çokum yaylasındaki Sağlamların atası olan Ahmet (1873 doğumlu), Mustafa, Mutullah (Nüfus kayıtlarında Lütfullah olarak geçiyor.1869 doğumlu) ve Vesile isimli 4 çocuğu olur.
Bunlardan Ahmet dede Koyunculardan Kör Ali, Karanlık Mustafa ve Çolak Salih'in kız kardeşi olan Tükülü nine ile evlenir. Mutullah (nüfus kayıtlarına göre ismi Lütfullah) yine Çolak Salih ve Kör Ali'nin bir başka kız kardeşi olan Şerife nine ile evlenir, Vesile ise Koyunculardan Çolak Salih ile evlenir, Koyuncular sülalesi ile ilk akrabalık bağlarıda bu şekilde kurulmuş olur. son olarak Mustafa nın ise kiminle evlendiği bilinmiyor. Mustafa'nın erkek çocuğu olmaz. Kız çocuklarından birisi Gök sülalesine gelin gider. Mutullah (Lütfullah) dedenin çocuklarından İbrahim, Akgöl Yaylasına yerleşir. Ayhan isimli oğlu olur. Bu kişi Akgöl Yaylasındaki Celal Sağlam'ın babası olan Ayhan Sağlam'dır. İşte Akgöl'deki Sağlamlar buradan gelirler. Ahmet dedenin Çolak Salih dedenin kız kardeşi olan eşi Tükülü nineden çocuğu olmaz. Bunun üzerine Başpınar sülalesinden Raziye nine ile evlenir. (Raziye nine nüfus kayıtlarında 1893 doğumlu gözüküyor). Bu evlilikten Hacı Mutullah, Fadimana ve Vesile isimli 3 çocuğu olur. Ahmet dede uzun boylu, beyaz tenli, kumral, sert karakterli ve zengin bir insanmış. Ahmet Dede genç yaşta ölür. Ardında eşleri Tükülü nine ve Raziye nineyi dul, küçük yaştaki 3 çocuğunu ise yetim bırakır. Çocuklarından Fadimana nine Gümüşdüğün yaylasından Tüzünler sülalesine gelin gider. Vesile nine ise Koyuncular Sülalesinden Mustafa CENGİZ ve Ahmet KOYUNCU'nun babası olan Yakup Dede ile evlenir. Yani Vesile nine Mustafa CENGİZ'in annesidir. Ahmet dedenin tek erkek çocuğu olan Hacı Mutullah dede ise Meryemağlı yaylasından Kör Ali dedenin kızı olan Nefise nine ile evlenir. Bu evlilikten Mustafa, Muhittin, Nail, eski Belediye Başkanı Salih SAĞLAM, Mehmet, Tükülü ve Latife isimli 7 çocuğu olur. Hacı Mutullah dede daha sonra "Kekil Tahir" lakaplı Tahir YALVAÇ dedenin kızı olan Elmas nine ile evlenir. Bu evliliğinden ise, Ahmet, Osman, Yılmaz, Kamil, Raziye, Feride, Naile ve Hediye olmak üzere 8 çocuğu olur. Hacı Mutullah dedenin her iki evliliğinden toplam 15 çocuğu olur. Hacı Mutullah dede 1963 yılında yakalandığı verem hastalığına yenik düşerek Konya'da 47 yaşında hayatını kaybeder. Mezarı bugün Konya Musalla Mezarlığındadır. Son olarak bugün Eskil merkez ve Çokum Yaylasındaki Sağlam ailesi Ahmet dede ve onun tek erkek çocuğu olan Hacı Mutullah dedenin soyundan gelmişlerdir.
Hazırlayan:Ahmet Sağlam
Kaynak:Mazideki Eskil Platformu
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.